Prezentowany album ukazuje najważniejsze zjawiska związane z polską konspiracją niepodległościową w latach 1944-1956. Jest efektem prac nad wystawą "Zaplute karły reakcji... Polskie podziemie niepodległościowe 1944-1956" oraz "Atlasem polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956". Zdajemy sobie sprawę, że ułożone w porządku chronologicznym fotografie i zwięzłe komentarze nie pokazują wszystkich aspektów historii antykomunistycznego podziemia. Wierzymy jednak, że dają wyobrażenie o postawie, wyborach i dramatach ludzi, pogardliwie nazywanych przez propagandę władzy Polski Ludowej "zaplutymi karłami reakcji" - stąd tytuł albumu.W albumie zostały zamieszczone materiały prezentowane na wystawie, w "Atlasie...", a także wcześniej niepublikowane fotografie, z których większość pochodzi ze zbiorów Mariana Pawełczaka "Morwy", żołnierza oddziału Zgrupowania AK-DSZ-WiN mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory".
